Werknemer of vrijwilliger?

• Arbeidsovereenkomst of vrijwilligerswerk
• Onderscheid werknemer of vrijwilliger
• Beoordeling
• Belang van het onderscheid

Arbeidsovereenkomst of vrijwilligerswerk

Het onderscheid tussen een arbeidsovereenkomst en vrijwilligerswerk is soms lastig te bepalen. Voor een arbeidsovereenkomst gelden een paar vereisten, maar er kan ook sprake zijn van een vermoeden van een arbeidsovereenkomst.

Of er sprake is van een arbeidsovereenkomst is afhankelijk van de feitelijke situatie. Artikel 7:610 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt wanneer er sprake is van een arbeidsovereenkomst. Er moet sprake zijn van:

• het verrichten van arbeid;
• gedurende een zekere tijd;
• waarvoor de werknemer loon ontvangt;
• in dienst van een ander (gezagsverhouding).

Er moet aan alle voorwaarden zijn voldaan om te kunnen spreken van een arbeidsovereenkomst.

Als de vereniging een vrijwilliger aanneemt die werk komt verrichten op de vereniging, voor een zekere tijd, tegen een vergoeding en er sprake is van een gezagsverhouding voldoet deze ook aan de eisen van een arbeidsovereenkomst. Hoe kan het onderscheid tussen een werknemer en vrijwilliger dan worden gemaakt?

Onderscheid werknemer of vrijwilliger

Zowel de werknemer als de vrijwilliger verrichten arbeid. Zij moeten beide (overeengekomen) taken uitvoeren. De werknemer dient de arbeid persoonlijk uit te voeren en mag zich niet zonder toestemming van de werkgever laten vervangen. Als een werknemer zich zonder meer mag laten vervangen is er geen sprake van een arbeidsovereenkomst.

De werknemer en vrijwilliger doen het beide voor een zekere tijd. Het maakt daarbij niet uit of het voor onbepaalde tijd of bepaalde tijd is.

Een vrijwilliger ontvangt geen loon. De vrijwilliger kan wel een vergoeding voor het werk ontvangen. Deze vergoeding staat niet in verhouding tot het werk, wat bij een arbeidsovereenkomst wel het geval is. Lees ook: De vrijwilligersregeling.

Bij een gezagsverhouding moet sprake zijn van zeggenschap. De werkgever moet instructies kunnen geven aan de werknemer. Daar zal bij vrijwilligers in zekere mate ook sprake van zijn. Maar de gezagsverhouding zal ontbreken als de vrijwilliger niet verplicht is om gehoor te geven aan een oproep en het werk zomaar mag beëindigen.

Let op, als de vrijwilligersvergoeding hoger is dan de belastingvrije vrijwilligersvergoeding kan het rechtsvermoeden ontstaan dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst. Uit een uitspraak van de rechtbank Amsterdam bleek ook dat er sprake was van een arbeidsovereenkomst op grond van artikel 7:610a van het Burgerlijk Wetboek.

Hier ging het om een voetbaltrainer. Hij had geen arbeidsovereenkomst ondertekent, maar verrichtte wel voor enige tijd arbeid, gemiddeld 20 uur per week. En hij ontving een vergoeding van €550,- per maand. Daarnaast was er sprake van een gezagsverhouding omdat de werkzaamheden stonden beschreven in het Jeugdplan van de voetbalvereniging. Hierdoor was er toch sprake van een arbeidsovereenkomst en kon de voetbaltrainer niet zomaar worden ontslagen.

Beoordeling

Om te beoordelen of er sprake is van een werknemer of een vrijwilliger moet je kijken of er een arbeidsovereenkomst is (dit hoeft niet schriftelijk) en wat partijen voor ogen hadden. Maar ook hoe er in de praktijk uitvoering is gegeven aan de overeenkomst. Als aan alle elementen van een arbeidsovereenkomst is voldaan dan kan iemand als werknemer worden aangemerkt. De scheidslijn is erg dun, ook omdat het niet vereist is om de arbeidsovereenkomst schriftelijk vast te stellen.

Belang van het onderscheid

Een werknemer heeft op grond van de wet veel meer bescherming dan een vrijwilliger. Als iemand is aangemerkt als werknemer heeft diegene ook de volledige bescherming van het arbeidsrecht. De overeenkomst kan dan niet zomaar beëindigt worden, de werknemer heeft recht op loondoorbetaling bij ziekte en hij heeft recht op vakantiedagen.