Wat is een vrijwilliger?

• Wanneer is een vrijwilliger een vrijwilliger?
• Maatschappelijk gezien
• Fiscale vrijwilliger
• Uitkering en vrijwilliger
• Bijstand en vrijwilligerswerk
• Soms een werknemer?

Wanneer is een vrijwilliger een vrijwilliger?

Er zijn verschillende manieren om dit te beoordelen. Er is de juridische benadering. Hierbij vergelijk je de vrijwilligers met werknemers. Er is de vrijwilliger voor de belastingdienst voor de vrijwilligersvergoeding. Er is de definitie in maatschappelijk verband. Maar er bestaat ook de vrijwilliger volgens het UWV. Dat wil zeggen dat je steeds met verschillende definities te maken kan hebben.

Maatschappelijk gezien

De Rijksoverheid heeft een definitie van een vrijwilliger. Volgens hen is dat:

• het werk is in het algemeen belang of in een bepaald maatschappelijk belang;
• vrijwilligerswerk heeft geen winstoogmerk;
• het werk kost de arbeidsmarkt geen banen en komt niet in de plaats van een betaalde baan. 

Fiscale vrijwilliger

Iemand is in de ogen van de fiscus alleen een vrijwilliger als deze persoon:

• werkzaamheden verricht voor een vereniging zonder winstoogmerk, dat is altijd het geval bij een ANBI;
• niet in dienst is;
• de werkzaamheden niet als beroep uitoefent;
• voor het werk geen loon ontvangt.

Als je aan deze voorwaarden voldoet kan je een belastingvrije vergoeding ontvangen. Dat wil zeggen dat de fiscus dat goedkeurt. Er bestaat dus geen recht van de vrijwilliger op een vergoeding.

Uitkering en vrijwilliger

Als je een uitkering van het UWV ontvangt dan stelt het UWV ook eisen. In het algemeen moedigt het UWV het aan als mensen vrijwilligerswerk gaan doen. Dit ontslaat je trouwens niet van je sollicitatieplicht. Het UWV houdt voor de maximale vergoeding de grens van de Belastingdienst aan.

Volgens het UWV is vrijwilligerswerk:

• werk dat je doet bij een organisatie die door de Belastingdienst is aangewezen als een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Of bij een organisatie die voldoet aan de regels voor een Sociaal Belang Behartigende Instelling (SBBI). Of bij een vereniging of stichting.
• werk dat bij de vestiging van de organisatie waar je gaat werken al minimaal 1 jaar alleen door vrijwilligers is gedaan. Ook mag er bij die vestiging minimaal 1 jaar voordat u het werk gaat doen, geen vacature voor dit werk in een betaalde functie zijn geweest. Als de vestiging of het werk korter dan een jaar bestaat, dan kijkt het UWV naar werk bij een andere vestiging van deze organisatie. Of bij een vestiging van een vergelijkbare organisatie.

Bijstand en vrijwilligerswerk

De Bijstand is in Nederland geregeld per gemeente. Dat wil zeggen dat regels verschillen per gemeente waar je woont. Ook hier zal in de meeste gevallen gelden dat vrijwilligerswerk je niet ontslaat van de sollicitatieplicht. Je zal altijd vooraf toestemming moeten hebben van de gemeente voordat je vrijwilligerswerk kan gaan doen.

Financieel is het niet gezegd dat je een vrijwilligersuitkering altijd mag behouden. Tegelijkertijd heeft de gemeente ook de mogelijkheid om juist een stimuleringspremie te geven als je vrijwilligerswerk gaat doen. Dat kan als het vrijwilligerswerk jouw kansen om uit de bijstand te komen verhogen. Kortom, je kan hier alle kanten mee uit.

Soms een werknemer?

Vanuit de organisatie gezien is het grootste risico dat een vrijwilliger achteraf een werknemer blijkt te zijn. Het arbeidsrecht is redelijk dwingend. Is er feitelijk sprake van een arbeidsovereenkomst? Dan kan de werknemer daar een beroep op. Dat wil zeggen dat met terugwerkende kracht alle zaken van een arbeidsovereenkomst van toepassing zijn. De vrijwilliger heeft bijvoorbeeld dan achteraf recht op minimumloon of CAO-loon.

Criteria die hierbij gelden zijn of er sprake is van ondergeschiktheid. Moet de medewerker luisteren naar een leidinggevende. Is er sprake van werk dat (ook) tegen betaling wordt uitgevoerd. Was de vrijwilliger eerst in dienst voor dezelfde functie.

Laat de vrijwilligers een vrijwilligersovereenkomst ondertekenen. Dan is in ieder geval voor beide partijen helder wat de bedoeling is.