Het selecteren van bestuursleden

• Oprichters en bestuurders
• Bestuurders voor de opstart en voor de continuïteit
• Selectiecriteria bestuurder

Oprichters en bestuurders

Het proces om een vereniging te starten begint meestal in het hoofd van de oprichter, of in een gesprek tussen twee of drie mensen. Het is een periode die bruist van enthousiasme. Om op een goed moment weer met twee benen op de grond te komen en te beseffen dat het starten en runnen van een vereniging ontzettend veel werk is.

Niet dat jij je daardoor hebt laten afschrikken, en gelukkig maar. Je hebt een (goed) doel voor ogen, en dat doel wil je nastreven. Met de wetenschap dat je dit niet in je eentje zult bereiken, ga je op zoek naar kandidaat-bestuursleden. Maar ook een langer bestaande vereniging kan natuurlijk op zoek zijn naar nieuwe bestuurders.

Bestuurders voor de opstart en voor de continuïteit

Bestuursleden zijn tot op zekere hoogte te vergelijken met ondernemers. Er zijn twee soorten:

1. Mensen die een onderneming vanuit het niets opzetten en binnen relatief korte tijd de onderneming tot grote hoogte opstuwen;
2. Mensen die de onderneming tot in lengte van jaren goed laten functioneren.

De eerste groep mensen is creatief, inventief en ontzettend gedreven. Ze vinden chaos niet erg. Sterker nog, ze houden er diep in hun hart van. Problemen bestaan voor hen niet: overal waar ze kijken zien ze kansen. Ze vragen het uiterste van zichzelf en van hun medewerkers. Ze worden vaak gezien als een tikje arrogant en erg ambitieus.

De tweede groep mensen is rustiger. Zij richten hun ogen op de langere termijn en zijn ontzettend gedreven. Die laatste eigenschap is immers onmisbaar voor elke ondernemer. Ze ervaren geen sleur en genieten ervan als dagen ‘zonder incidenten’ verlopen. Ze worden door anderen meestal aangeduid met termen als stabiel, rustig, betrouwbaar en soms zelfs ‘een tikje saai’.

Wat voor ondernemingen geldt, geldt ook voor verenigingen. Een vereniging heeft tijdens de oprichting en gedurende de eerste turbulente jaren vooral behoefte aan bestuurders die in de eerste groep ingedeeld kunnen worden. Naarmate de organisatie meer en meer de jaren van volwassenheid bereikt, ontstaat er meer behoefte aan mensen uit de tweede groep.

Bij een vereniging is dit besef nog belangrijker dan bij een normale onderneming. Managers (en directeuren) gaan met enige regelmaat naar een managementcursus of volgen een opleiding. Vrijwillige bestuurders leren het vak vaak in de praktijk.

Selectiecriteria bestuurder

Let bij het selecteren van bestuursleden daarnaast vooral op de volgende punten, de persoon:

• Heeft affiniteit met het door de vereniging nagestreefde doel;
• Heeft geen strafblad (met name in de afgelopen 4 jaar geen onherroepelijke veroordeling wegens aanzetten tot haat, aanzetten tot geweld of gebruik van geweld);
• Staat met goede naam en faam bekend;
• Heeft managementervaring, kan vergaderingen leiden, de organisatie naar buiten toe vertegenwoordigen en heeft ervaring met spreken in het openbaar (deze eigenschappen zijn vooral relevant voor de voorzitter en de vice-voorzitter), is financieel onderlegd (penningmeester en vice-penningmeester) en beheerst de Nederlandse taal goed in woord en geschrift (secretaris en vice-secretaris);
• Heeft geen torenhoge schulden, en evenmin een verleden met zaken als alcohol- of gokverslaving;
• Vult de andere bestuursleden goed aan, er is sprake van synergie;
• Legt zich neer bij genomen besluiten en brengt de ‘eenheid van bestuur’ niet in gevaar (binnenskamers is er verschil van mening mogelijk, naar buiten toe verdedigt elk bestuurslid elke genomen beslissing);
• Stelt zich controleerbaar op en is bereid (en gewend) verantwoording af te leggen;
• Heeft (na het maken van een gezamenlijke planning) op de afgesproken momenten voldoende tijd beschikbaar zich volledig voor de organisatie in te zetten;
• Kan goed samenwerken, weet wat delegeren en mandateren is en opereert binnen vooraf afgesproken grenzen;
• Past qua leeftijd in een gezonde leeftijdsopbouw van het bestuur.